National Geographic 8/2025

Przez tysiąclecia ludzie żyli w jaskiniach – od hiszpańskiego Guadix po tunezyjską Matmatę, chińskie yaodongi czy australijskie Coober Pedy. Najpierw naturalne, a potem także drążone przez ludzi pieczary dawały doskonałe schronienie przed upałem, wojnami czy prześladowaniami. Dziś ten styl życia znany człowiekowi od zarania dziejów w szybkim tempie zanika, ulegając presji współczesnych rozwiązań. Dlatego fotografka Tamara Merino od lat dokumentuje ostatnie społeczności żyjące pod ziemią – ludzi odpornych, pomysłowych, a przede wszystkim silnie związanych z naturą.

W reportażu autorstwa Johna Barletta poznajemy nowe funkcje podziemnych domów, które współcześnie mogłyby stanowić wzór zrównoważonego mieszkalnictwa. W obliczu zmian klimatu warto przecież czerpać z dawnych rozwiązań – naturalnie chłodnych i ekologicznych. Choć wiele społeczności przeniosło się do nowoczesnych osiedli, niektórzy ich przedstawiciele – tacy jak rodzina Torunów z Kapadocji czy Beduini z Petry – nadal żyją w jaskiniach. Ich świat stopniowo znika, choć niesie ze sobą cenną lekcję: o ukrytym pięknie życia i wartości relacji z ziemią.

W niniejszym wydaniu obok innych ciekawych materiałów szczególnie polecam artykuł o wielkiej wyprawie na pustynie Nigru po skamieniałości dinozaurów. A także historyczny reportaż o Rzymianach poszukujących nad Renem złoża srebra i współczesnym pasjonacie, który odsłonił ich niepowodzenie. Życzę przyjemnej lektury.

Życzę przyjemnej lektury.

Redaktor Naczelny

Łukasz Załuski